Bạn có thể trở thành một siêu thiên tài, hay sở hữu những năng lực tâm linh như đọc tâm trí và thần giao cách cảm. Tuy nhiên, có khá nhiều bằng chứng cho thấy "bí ẩn 10%" này chẳng hề chính xác. Các nhà khoa học khẳng định chắc chắn rằng con người đã và đang sử dụng toàn bộ sức mạnh trí não trong công việc hàng ngày.
Dẫu vậy, "bí ẩn 10%" đã là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm trong văn hóa đại chúng. Những bộ phim như "Limitless" và "Lucy" đã miêu tả các nhân vật chính sở hữu những năng lực thần thánh nhờ một số loại thuốc giúp giải phóng 90% não bộ chưa thể truy xuất trước đây. Một nghiên cứu năm 2013 cho thấy khoảng 65% người Mỹ tin vào "bí ẩn" này, và một nghiên cứu năm 1998 cho thấy 1/3 các chuyên gia tâm lý học, những người tập trung nghiên cứu về cách hoạt động của não bộ, cũng suy nghĩ về điều này.
Luận điểm thần kinh học
Thần kinh học là lĩnh vực nghiên cứu xoay quanh những tác động của giải phẩu học của não lên hành vi, cảm xúc, và nhận thức của một người. Qua nhiều năm, các nhà khoa học về não đã nói rằng nhiều phần khác nhau của não bộ đảm nhiệm những chức năng cụ thể, từ nhận diện màu sắc cho đến giải quyết các vấn đề trong cuộc sống. Trái với "bí ẩn 10%", các nhà khoa học đã chứng minh rằng mọi phần của não bộ đều quan trọng đối với quá trình hoạt động hàng ngày của chúng ta nhờ các kỹ thuật chụp ảnh não bộ như chụp cắt lớp phát xạ positron và chụp ảnh cộng hưởng từ chức năng.
Cho đến nay, các nghiên cứu vẫn chưa tìm ra một phần não nào hoàn toàn không hoạt động. Ngay cả các nghiên cứu đo đạc hoạt động não ở mức độ từng neuron đơn lẻ cũng chưa phát hiện ra bất kỳ vùng não không hoạt động nào. Nhiều nghiên cứu chụp ảnh não bộ trong đó đo hoạt động não khi một người đang làm một công việc cụ thể cho thấy nhiều phần não hoạt động cùng nhau theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ, khi bạn đang đọc đoạn bài viết này trên smartphone, một số phần não của bạn, bao gồm những phần phụ trách thị giác, đọc hiểu, và giữ điện thoại trên tay, sẽ hoạt động nhiều hơn.
Tuy nhiên, một số ảnh chụp não lại "vô tình" ủng hộ "bí ẩn 10%", bởi chúng thường cho thấy những vệt sáng trắng trên nền não màu xám. Điều này khiến người ta tin rằng chỉ những điểm sáng kia có hoạt động não bộ, nhưng không phải vậy. Trên thực tế, các vệt màu thể hiện những vùng não hoạt động nhiều hơn khi ai đó đang làm việc so với khi họ không làm. Những điểm xám vẫn hoạt động, chỉ là hoạt động ở mức thấp hơn mà thôi.
Một lý lẽ phản biện khác đối với "bí ẩn 10%" nằm ở những người bị tổn thương não – ví dụ bị đột quỵ, chấn thương đầu, hay nhiễm độc carbon monoxide – và những việc họ không thể làm được nữa sau chấn thương, hoặc vẫn có thể làm tốt như thường lệ. Nếu "bí ẩn 10%" là đúng, tổn thương 90% não bộ hẳn sẽ gây nên những tác động đối với chức năng thường ngày.
Dẫu vậy, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tổn thương, dù chỉ ở một phần rất nhỏ của não bộ, cũng sẽ mang lại những hậu quả kinh hoàng. Ví dụ, tổn thương khu vực Broca sẽ cản trở khả năng hình thành từ ngữ và nói năng lưu loát, dù khả năng đọc hiểu ngôn ngữ nói chung vẫn không suy suyễn. Một vụ việc đáng chú ý liên quan vấn đề này là một người phụ nữ ở Florida đã mất vĩnh viễn "khả năng suy nghĩ, nhận thức, ghi nhớ, và biểu cảm, vốn là những thứ rất căn bản của một con người" sau khi một nửa tiểu não của cô bị "chết" vì thiếu oxy. Nếu bạn chưa biết thì tiểu não chiếm đến 85% bộ não con người.
 |
| Nhân vật trong phim "Limitless" trở thành thiên tài sau khi dùng thuốc kích thích 100% sức mạnh não bộ |
Luận điểm tiến hóa
Một bằng chứng khác phản biện "bí ẩn 10%" nằm trong quá trình tiến hóa của con người. Bộ não người lớn chỉ chiếm 2% khối lượng nhưng lại tiêu thụ đến hơn 20% năng lượng của cơ thể. Não cá thể trưởng thành của nhiều loài động vật có xương sống – bao gồm một vài loài cá, bò sát, chim, và động vật có vú – tiêu thụ từ 2 đến 8% năng lượng của cơ thể. Bộ não đã được định hình qua hàng triệu năm chọn lọc tự nhiên, trong quá trình đó, những đặc điểm thuận lợi được truyền lại cho thế hệ sau nhằm tăng khả năng sinh tồn của giống loài. Như vậy, thật khó hiểu nếu như cơ thể dành quá nhiều năng lượng như vậy để giữ toàn bộ bộ não hoạt động để rồi chỉ tận dụng được 10% của nó.
Nguồn gốc "bí ẩn 10%"
Điểm hấp dẫn của "bí ẩn 10%" nằm ở chỗ bạn có thể làm được rất nhiều điều nếu như mở khóa được phần còn lại của bộ não. Ngay cả khi nhiều bằng chứng cho thấy điều ngược lại, tại sao nhiều người vẫn tin con người mới chỉ sử dụng được 10% bộ não? Không rõ ngay từ đầu, bí ẩn ngớ ngẩn này đã lan rộng như thế nào, nhưng một điều chắc chắn là nó đã trở nên phổ biến nhờ hàng loạt những cuốn sách nói về việc tự cải thiện bản thân, và có lẽ còn nhờ những nghiên cứu khoa học thần kinh lỗi thời với nhiều lỗ hổng.
Bí ẩn này có thể có mối liên hệ với những thông điệp được rút ra bởi những cuốn sách tự cải thiện bản thân, trong đó cho bạn thấy nhiều cách để trở thành người tốt hơn và tận dụng được tiềm năng bản thân. Ví dụ, cuốn sách "How to Win Friends and Influence People" (Làm sao để bạn bè nể phục và tạo ảnh hưởng lên mọi người) nói rằng một người bình thường "chỉ phát triển 10% của những khả năng tinh thần còn ẩn giấu". Tuyên bố này được đưa ra bởi nhà tâm lý học William James, với ý nghĩa thực sự là khả năng một người có thể đạt được nhiều điều hơn nữa trong cuộc sống, chứ không phải muốn nói đến phần trăm não bộ họ sử dụng được. Nhiều người khác thậm chí còn nói rằng Einstein từng giải thích về sự thông minh của ông thông qua "bí ẩn 10%", dù trên thực tế, những khẳng định đó cho đến nay vẫn hoàn toàn vô căn cứ.
Một nguồn nữa có thể là khởi điểm của bí ẩn 10% nằm ở những vùng "im lặng" trên bộ não, được đề cập đến trong các nghiên cứu khoa học thần kinh lỗi thời. Ví dụ, vào những năm 1930, nhà phẫu thuật thần kinh Wilder Penfield đã cắm các điện cực vào bộ não của các bệnh nhân động kinh trong khi đang phẫu thuật não cho họ. Ông để ý thấy nhiều khu vực não cụ thể đã kích thích nhiều cảm giác khác nhau, trong khi số khác dường như không gây ra phản ứng gì cả. Dẫu vậy, khi công nghệ tiến triển, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những vùng não "im lặng đó", bao gồm thùy trước trán, đều đảm nhận những chức năng khá quan trọng!
Đăng nhận xét